Ο Α΄ Κύκλος Οκτώβριος-Δεκέμβριος 2023 του προγράμματός μας «Περίπατοι στην πόλη» που συνδιοργανώνει η ΧΑΝΘ με την ΕΛΛΕΤ-ΠΘ ολοκληρώθηκε, την Κυριακή 17 Δεκεμβρίου, με την επίσκεψη-ξενάγηση στο διατηρητέο κτίριο της Ένωσης Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Μακεδονίας-Θράκης (ΕΣΗΕΜ-Θ) στην οδό Καλλάρη 5 μέσα στο ιστορικό κέντρο της Θεσσαλονίκης, που υλοποιήθηκε με τα σχέδια επανασχεδιασμού της πόλης του Ερνέστ Εμπράρ.
Την Ομάδα μας συνόδευσαν οι αρχιτέκτονες καθηγητές της Αρχιτεκτονικής Σχολής του ΑΠΘ κ. Μιχάλης Νομικός και κ. Μαρία Δούση, οι οποίοι το 1992 μαζί με τις αρχιτέκτονες Σ. Λαδά, και Ε. Σταλέντζα συνέταξαν τη μελέτη αποκατάστασης του κτιρίου, η οποία και βραβεύτηκε στις Βρυξέλλες που χρηματοδότησαν στη συνέχεια πλήρως την υλοποίηση της αποκατάστασης. Έτσι το κτίριο που το 1968 είχε κριθεί κατεδαφιστέο, διασώθηκε, ενώ το 1983 χαρακτηρίστηκε διατηρητέο με απόφαση του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.
Οι αρχιτέκτονες καθηγητές κ.κ. Μιχάλης Νομικός και Μαρία Δούση με γλαφυρό, παραστατικό και απόλυτα κατανοητό τρόπο μας παρουσίασαν την ιστορία του κτιρίου, των χρήσεων, αλλά και των ιδιαίτερων αρχιτεκτονικών χαρακτηριστικών της τυπολογίας και μορφολογίας του.
Το κτίριο της ΕΣΗΕΜ-Θ, γνωστό και ως Μέγαρο Κωνσταντινίδη, από το όνομα του πρώτου ιδιοκτήτη του χτίστηκε το 1925 με χρήση κατοικίας, σε αρχιτεκτονικά σχέδια του Αλέξανδρου Παπουνά, αν και οι περισσότερες πηγές αναφέρουν ως αρχιτέκτονα τον Λεονάρντο Τζενάρι. Το κτίριο πουλήθηκε πολύ σύντομα στην κατασκευαστική εταιρεία του Παπουνά το 1930, λόγω οικονομικής αδυναμίας του ιδιοκτήτη του και το 1950 περιήλθε στην ιδιοκτησία της Εθνικής Τράπεζας, λόγω οικονομικής δυσχέρειας της Εταιρείας να το συντηρήσει. Σήμερα το κτίριο ανήκει στην ΕΣΗΕΜ-Θ, όπου στεγάζονται τα γραφεία της Ένωσης.
Πρόκειται για χαρακτηριστικό δείγμα εκλεκτικισμού, αποτελείται από ημιυπόγειο, 4 ορόφους και δώμα και είναι ένα από τα πρώτα κτίρια της πόλης με οπλισμένο σκυρόδεμα και υπέδειξε εξαιρετική αντοχή στους σεισμούς του 1978, παρά το γεγονός ότι η θέση του βρίσκεται στις προσχώσεις της περιοχής της παλιάς παραλίας. Στο ημιυπόγειο υπάρχει και χώρος καταφυγίου, το οποίο έχει άνοιγμα στην όψη δεξιά επί της οδού Καλλάρη. Το κτίριο παρουσιάζει συμμετρικότητα στα ανοίγματα, με εξαίρεση τον πρώτο όροφο. Χωρίζεται σε 3 κάθετους άξονες με τον κεντρικό να προβάλλεται καθώς εξέχει και δημιουργεί έρκερ. Έχει πλούσια διακόσμηση εξωτερικά, με ανάγλυφα φυτικά στοιχεία και περίτεχνα φουρούσια στους εξώστες που διαφοροποιούνται ανά όροφο. Η κεντρική είσοδος βρίσκεται στον αριστερό άξονα και ένα επιβλητικό, μαρμάρινο κλιμακοστάσιο οδηγεί στον πρώτο όροφο. Στο εσωτερικό, σύμφωνα με την κλασική τυπολογία της εποχής, οι χώροι οργανώνονται γύρω από την κεντρική σάλα, η οποία διαχωρίζεται από το καθιστικό στην κύρια όψη με περίτεχνο ξύλινο πτυσσόμενο τζαμωτό. Οι οροφές και οι τοίχοι είναι διακοσμημένα με γύψινα διακοσμητικά και το πάτωμα ξύλινο. Στους επάνω ορόφους όλες οι διακοσμήσεις είναι περίτεχνες, ενώ στον πρώτο όροφο, πιο απλές. Αυτή την λογική ακολουθούν και τα ξύλινα πατώματα σε μορφή ψαροκόκαλου στους επάνω ορόφους και σε απλή παράλληλη διάταξη στον πρώτο και δεύτερο. Αυτή η διαφορά επισημαίνει και το επίπεδο αξιολόγησης των διαμερισμάτων από τον 1ο προς τους επάνω ορόφους. Σε όλα τα δωμάτια υπήρχαν ξεχωριστοί χώροι υγιεινής. Το κλιμακοστάσιο είναι μαρμάρινο σε όλους τους ορόφους, εκτός από την ξύλινη σκάλα που οδηγεί στο δώμα, όπου εξ αρχής υπήρχε ένας μικρός κλειστός χώρος από ξύλινη κατασκευή με τετράριχτη στέγη. Ο χώρος αυτός προοριζόταν για την χρήση πλυσταριού που εξυπηρετούσε τα διαμερίσματα όλων των ορόφων.
Κατά την αποκατάσταση του κτιρίου με την επιμονή των μελετητών, διατηρήθηκε και η τυπολογία του κτιρίου παρά την αλλαγή χρήσης του από κατοικία σε κτίριο γραφείων με ειδικές απαιτήσεις. Μόνο στον 4ο όροφο προκειμένου να κατασκευαστεί ο χώρος συνεντεύξεων με την αναγκαιότητα των σύγχρονων μεταφράσεων σε 4 γλώσσες, ενοποιήθηκαν οι χώροι προς την πρόσοψη , ενώ στους υπόλοιπους ορόφους ορισμένοι χώροι υγιεινής-λουτρά μετατράπηκαν σε λειτουργικούς αποθηκευτικούς χώρους, διατηρώντας όμως ευκρινή τα ίχνη των κατόψεων τους (π.χ. με διαφοροποιήσεις στις οροφές).
Οφείλουμε ιδιαίτερες ευχαριστίες στη διεύθυνση της ΕΣΗΕΜΘ που μας διασφάλισε τη δυνατότητα επίσκεψης στο εσωτερικό του κτιρίου -και μάλιστα Κυριακή- και στους αγαπητούς μας καθηγητές κ.κ. Μαρία Δούση και Μιχάλη Νομικό που για πολλοστή φορά μας συνόδευσαν και μας μετέδωσαν την πολύτιμη γνώση και εμπειρία τους και κυρίως την αγάπη τους για την διάσωση και διατήρηση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.
Την Ομάδα Περιπάτων συνόδευσαν εκ μέρους της ΕΛΛΕΤ-ΠΘ η Άννα Σαραϊδάρη, η Ιωάννα Στεριώτου και ο Βασίλης Κονιόρδος και εκ μέρους της ΧΑΝΘ η Ειρήνη Καζάκου.
![]() | ![]() |
![]() | ![]() | ![]() |