Συνεχίζουμε τους διαδικτυακούς μας περιπάτους με την ξενάγησή μας στο διατηρητέο συγκρότημα του Νοσοκομείου «ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ» της Θεσσαλονίκης.
Το συγκρότημα του Νοσοκομείου επισκεφθήκαμε τον Νοέμβριο του 2010 στο πλαίσιο των «Κυριακάτικων Περιπάτων στην πόλη», που διοργανώνουμε επί τριάντα χρόνια με την ΕΛΛΕΤ-ΠΘ, γνωρίζοντας από κοντά την ιστορία και την αρχιτεκτονική του.
Το πληροφοριακό υλικό καθώς και οι φωτογραφίες προέρχονται από τον οδηγό «Περίπατοι Κληρονομιάς στη Θεσσαλονίκη», που εξέδωσε το Κέντρο Ιστορίας του Δήμου Θεσσαλονίκης σε συνεργασία με το Παράρτημα Θεσσαλονίκης της ΕΛΛΕΤ (2009 και 2015), το έργο του Βασίλη Κολώνα «Η Θεσσαλονίκη εκτός των τειχών, Εικονογραφία της Συνοικίας των Εξοχών 1885-1912» (2014) και την έκδοση «Νεώτερα Μνημεία της Θεσσαλονίκης», ΥΠ.ΠΟ.-Υ.Β.Ε. (1985-86).
Δείτε το βίντεο εδώ!
Περισσότερες πληροφορίες:
Aρχικά έφερε το όνομα Gureba Ηastahanesi (Νοσοκομείο Απόρων Ξένων) ή Hamidie και αργότερα Belediye , όπως προκύπτει από την έρευνα της Ε. Μαυρουδή (Νεώτερα Μνημεία της Θεσσαλονίκης, 1985-86, σ.162,163).
Οι εργασίες ανοικοδόμησης του Δημοτικού Νοσοκομείου άρχισαν στα 1902-1903 και τα εγκαίνια του Νοσοκομείου έγιναν στις 19 Αυγούστου 1904, με την ευκαιρία της 29ης επετείου της ενθρόνισης του σουλτάνου. Ο Β. Κολώνας αναφέρει ότι την πρωτοβουλία για την ίδρυση του Νοσοκομείου είχε ο δήμαρχος Χουλουσή Μπέης, ενώ ως αρχιτέκτων του έργου φέρεται ο Ξενοφών Παιονίδης. Ο ίδιος παραθέτει αναλυτική περιγραφή του Νοσοκομείου από πρωτοσέλιδο της Εφημερίδας Αλήθεια του Φεβρουαρίου του 1905 (Η Θεσσαλονίκη εκτός των τειχών, 2014, σ. 150-151). Επίσης εκτιμά ότι τα κτίρια του Οθωμανικού Δημοσίου που κτίζονται στην περιοχή των Εξοχών εντάσσονται στο ευρύτερο πλαίσιο του εκσυγχρονισμού της πόλης. Η επιλογή του αρχιτεκτονικού ρυθμού υπογραμμίζει τη σημασία τους ως δημοσίων κτιρίων. Τα νοσοκομεία ανήκουν σ‘ έναν νέο κτιριακό τύπο, ο οποίος εξελίσσεται και εξοπλίζεται με ό,τι απαιτούν οι επιστημονικές προδιαγραφές της εποχής και υιοθετεί τον τύπο του νοσοκομείου με πτέρυγες. Και στα νοσοκομεία αντικατοπτρίζονται εξωτερικά οι αρχές του εκλεκτικισμού. Συμμετρικές όψεις, κεντρικοί άξονες, μνημειακές είσοδοι, αετώματα πιστοποιούν την εξάρτηση των αρχιτεκτόνων από εισαγόμενα πρότυπα.
Το Νοσοκομείο ανακαινίζεται πλήρως το 1910 ενώ μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης το 1912, περιήλθε στον Ελληνικό Δήμο και μετονομάστηκε σε Νοσοκομείο Άγιος Δημήτριος. Το 1971 το Δημοτικό Συμβούλιο της Θεσσαλονίκης αποφάσισε την παραχώρησή του κατά πλήρη κυριότητα στο Ελληνικό Δημόσιο. Το συγκρότημα του θεραπευτηρίου, μέσα σ’ ένα μεγάλο κήπο έκτασης περίπου 50.000 τ.μ., αποτελούσαν ένα κεντρικό μεγάλο κτίριο γενικού νοσοκομείου, ένα κτίριο «Φθυσιατρείου» στη ΒΑ άκρη στο ύψος του Αγιάσματος (που κατεδαφίστηκε το 1955) και ένα κτίριο «Λυσσιατρείου» στη νότια πλευρά ανάμεσα στην Ευαγγελίστρια και στο νοσοκομείο. Το νοσοκομείο αυτό, μαζί με το νοσοκομείο Χιρς (θεραπευτήριο της Ισραηλιτικής Κοινότητας) αποτελούσαν στην αρχή του 20ού αιώνα τα μεγαλύτερα νοσοκομεία της πόλης.
Η συνεχής λειτουργία του Νοσοκομείου και οι συνεχώς αυξανόμενες ανάγκες δεν μπόρεσαν να καλυφθούν από τις υπάρχουσες παλιές εγκαταστάσεις, γι’ αυτό το λόγο σταδιακά κατασκευάστηκαν προσθήκες, πρώτα ανάμεσα στις τέσσερις πτέρυγες και αργότερα στον κήπο, σε απόσταση από το αρχικό κεντρικό κτίριο.
Το 1984 το Υπουργείο Πολιτισμού χαρακτήρισε το κτίριο ως έργο τέχνης που χρειάζεται ειδική κρατική προστασία.
ΠΗΓΕΣ
- Νεώτερα Μνημεία της Θεσσαλονίκης, ΥΠΠΟ-ΥΒΕ, Θεσσαλονίκη 1985-86, σ. 161-165
- Β. Κολώνας, Η Θεσσαλονίκη εκτός των τειχών, Εικονογραφία της Συνοικίας των Εξοχών (1885-1912), Θεσσαλονίκη 2014, σ. 149-161, 347-349
- Οδηγός «Περίπατοι Κληρονομιάς στη Θεσσαλονίκη», Δήμος Θεσσαλονίκης/ΚΙΘ- ΕΛΛΕΤ/ΠΘ, Θεσσαλονίκη 2015, σ. 140-141
Τομέας Άνθρωπος & Κοινωνία
2316001000 (0884,0894)
