Με τη ματιά στραμμένη στο 2021, δηλαδή στην επέτειο των 100 χρόνων από τη ίδρυση της ΧΑΝΘ το 1921, ξεκίνησε φέτος στις αρχές Φεβρουαρίου η εκστρατεία χρηματοδότησης του ιστορικού αρχείου της με σκοπό να διασωθούν και να αναδειχθούν τα πολύτιμα τεκμήρια της εκατονταετούς διαδρομής της Οργάνωσης.
Τέθηκαν φιλόδοξοι στόχοι για τη μεταφορά του αρχειακού υλικού της ΧΑΝΘ από τα υπόγεια του παλαιού κτιρίου σε μια νέα, σύγχρονη αίθουσα αρχείου, προσλήφθηκε μόνιμη υπάλληλος για τις αρχειακές και μουσειακές συλλογές της, σχεδιάστηκαν εργασίες συντήρησης και ταξινόμησης υλικού, ξεκίνησε η έρευνα και η συγγραφή του επετειακού λευκώματος για τα 100 χρόνια της Αδελφότητας, προγραμματίστηκαν επανεκδόσεις παλαιών λευκωμάτων από τη δράση της Οργάνωσης στις αρχές του 20ου αιώνα, και έγιναν προσκλήσεις και ξεναγήσεις σε παλαιά μέλη της ΧΑΝΘ με στόχο να δωρίσουν στο Ιστορικό Αρχείο τεκμήρια από τις προσωπικές τους συλλογές. Ανατέθηκαν ιστορικές μελέτες σε ερευνητές και ιστορικούς της πόλης, έγινε προετοιμασία για εκθέσεις φωτογραφίας και συνεδριακές εκδηλώσεις, έγινε ψηφιοποίηση τεκμηρίων της ΧΑΝΘ που βρίσκονταν σε αρχειακές συλλογές πανεπιστημίων και φορέων του εξωτερικού, πραγματοποιήθηκαν συναντήσεις για τη δημιουργία αρχείου προφορικής ιστορίας. Για το σχεδιασμό της νέας αίθουσας και τον προγραμματισμό των εκδηλώσεων η Επιτροπή Ιστορικού Αρχείου της ΧΑΝΘ συνεδρίασε δεκάδες φορές, εθελοντές της ΧΑΝΘ διέθεσαν αφιλοκερδώς το χρόνο και τις γνώσεις τους, οι διοικητικοί υπάλληλοι και το εργατοτεχνικό προσωπικό της ΧΑΝΘ εργάστηκαν με αυταπάρνηση.
Από τις πρώτες ημέρες της εκστρατείας η ανταπόκριση στο κάλεσμα υπήρξε άμεση και συγκινητική. Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και ο ημερήσιος Τύπος πρόβαλαν την ωραία προσπάθεια (https://www.kathimerini.gr/k/k-magazine/1063860/o-aionas-tis-thessalonikis/). Μέλη και φίλοι της ΧΑΝΘ, ιδιαίτερα οι Αμερικανοί και οι Έλληνες απόγονοι παλαιών διευθυντικών στελεχών της ΧΑΝΘ, κατέθεσαν τις πρώτες μεγάλες δωρεές και, με την υποστήριξη του Αμερικανικού Προξενείου Θεσσαλονίκης, εξασφαλίστηκαν κονδύλια για την ψηφιοποίηση 30.000 σελίδων εγγράφων της ΧΑΝΘ που βρίσκονταν στις ΗΠΑ. Μέσα σε λίγες εβδομάδες η ΧΑΝΘ είχε εξασφαλίσει σχεδόν 40.000 ευρώ, δηλαδή το ένα πέμπτο του συνολικού της στόχου. Τα ονόματα των δωρητών δημοσιεύονταν καθημερινά στην σελίδα της εκστρατείας και η σελίδα μας στο Facebook φιλοξενούσε μικρές ιστορίες από το τεράστιο αρχειακό υλικό μας.
Ένα μήνα μετά, η πανδημία έβαλε πρόωρο τέλος στις δωρεές και στα φιλόδοξα σχέδια των οραματιστών. Η λύση; Η προσαρμογή στα νέα δεδομένα, επαναπροσδιορίζοντας τις προτεραιότητες.
Η Επιτροπή Ιστορικού Αρχείου, σε συνεργασία με τη Διοίκηση της ΧΑΝΘ, επανέθεσε ως πρώτη προτεραιότητα τη διάσωση του υλικού. Δηλαδή, την άμεση απομάκρυνση του υλικού από την υπόγεια αίθουσα και τη μεταφορά του σε έναν νέο χώρο (χωρίς κίνδυνο υγρασίας ή πλημμύρας), την τοποθέτησή του σε μεταλλικά ράφια (χωρίς τον κίνδυνο των χαρτοφθόρων ζωυφίων που ζουν σε ξύλινες επιφάνειες) και την αντικατάσταση των παλιών χαρτοκιβωτίων με ειδικούς αντιόξινους φακέλους για έγγραφα και φωτογραφίες.
Δεύτερη προτεραιότητα ήταν η ολοκλήρωση της προσπάθειας συγκέντρωσης του αρχειακού υλικού της ΧΑΝΘ σε έναν χώρο. Δηλαδή, η ανάκτησή του από τα παραρτήματα της ΧΑΝΘ, τις κατασκηνώσεις και τους διάσπαρτους χώρους αποθήκευσης που βρίσκονταν στο παλιό και στο νέο κτίριο, καθώς και από τις προσωπικές συλλογές παλαιών μελών της ΧΑΝΘ αλλά και από αρχειακές συλλογές άλλων φορέων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Στο πλαίσιο αυτό εντάχθηκε και ο «επαναπατρισμός» χιλιάδων σελίδων αρχειακού υλικού της ΧΑΝΘ, υπό μορφή ψηφιακών αντιγράφων, που βρίσκονταν σε αρχεία των ΗΠΑ και της Ελβετίας.
Η ιεράρχηση των υπολοίπων προτεραιοτήτων έγινε με γνώμονα την κρισιμότητα τους και τις δωρεές που συγκεντρώθηκαν ως σήμερα.
Το τέλος Αυγούστου σηματοδοτεί μια νέα αρχή, και μια μικρή νίκη.
Ο πρώτος στόχος επετεύχθη. Ολόκληρο το αρχειακό υλικό αποσύρθηκε από τα υπόγεια της ΧΑΝΘ και μεταφέρθηκε προσωρινά σε αίθουσα του δευτέρου ορόφου (που διαμορφώθηκε ειδικά για να το φιλοξενήσει), καθώς και στην βιβλιοθήκη της αίθουσας Βαλαγιάννη. Με τα χρήματα των δωρεών αγοράστηκαν ειδικά αντιόξινα αποθηκευτικά μέσα, όπου θα τοποθετηθούν αρχικώς τα πλέον ευαίσθητα αρχειακά τεκμήρια. Οι νέες συνθήκες διατήρησης, φύλαξης και πρόσβασης, αν και απέχουν από τον αρχικό σχεδιασμό, είναι αναμφίβολα καλύτερες από την πρότερη κατάσταση, και επιτρέπουν την καλύτερη πρόσβαση των ερευνητών στα χιλιάδες τεκμήρια της αρχειακής συλλογής της ΧΑΝΘ.
Ο δεύτερος στόχος έχει επιτευχθεί κατά το μεγαλύτερο μέρος του. Τα περισσότερα αρχειακά τεκμήρια που προέρχονται από την ίδια τη ΧΑΝΘ ή από γνωστές συλλογές της Ελλάδας και του εξωτερικού έχουν πλέον συγκεντρωθεί (σε ψηφιακή ή σε φυσική μορφή) στο κεντρικό κτίριο της Αδελφότητας. Απομένει η ανάκτηση και η ψηφιοποίηση 5.000 σελίδων ελληνικού ενδιαφέροντος που βρίσκονται στα αρχεία της Παγκόσμιας ΧΑΝ στην Γενεύη και η λήψη ψηφιακών αντιγράφων ή πρωτοτύπων από τις εκατοντάδες προσωπικές συλλογές των παλαιών μελών της ΧΑΝΘ, μια προσπάθεια που ακόμη συνεχίζεται.
Όμως η προσπάθεια δεν ολοκληρώνεται με τη μικρή αυτή νίκη. Η Επιτροπή Ιστορικού Αρχείου φιλοδοξεί να πετύχει—με τη βοήθειά σας–και τους υπόλοιπους στόχους της εκστρατείας.
Είμαστε αισιόδοξοι πως εντός του Φθινοπώρου θα ενταθούν οι προσπάθειες της Επιτροπής Μελών, της Επιτροπής Παλαιών Μελών, της Επιτροπής Δημοσίων Σχέσεων και της Επιτροπής Εξεύρεσης Πόρων της ΧΑΝΘ ώστε, όλοι μαζί, να συγκεντρώσουμε το απαιτούμενο ποσό δωρεών που θα μας επιτρέψει να πραγματοποιήσουμε ένα έργο που άρχισε πολλές φορές στο παρελθόν και ουδέποτε ολοκληρώθηκε. Δηλαδή, τη δημιουργία ενός σύγχρονου Ιστορικού Αρχείου που θα διασώσει τεκμήρια μεγάλης ιστορικής αξίας από τη διαδρομή της ΧΑΝΘ στην ελληνική κοινωνία και θα επιτρέψει την επιστημονική μελέτη τους. Είναι μια προσπάθεια μεγάλη και ευγενής, που υπερβαίνει τη σημερινή κρίση της πανδημίας.
Η ΧΑΝΘ, η Θεσσαλονίκη και η Ελλάδα όλη θα βγουν κερδισμένες από την προσπάθεια αυτή. Βοηθήστε και εσείς, κάθε ένας και κάθε μία από εσάς, ώστε η σημερινή μικρή νίκη να γίνει μια νίκη μεγάλη. Όσοι επιθυμείτε μπορείτε να κάνετε μια δωρεά και να προσθέσετε το όνομά σας σε αυτούς που βοηθούν σήμερα τη ΧΑΝΘ να θυμηθεί το παρελθόν της και να τιμήσει τους πρωτεργάτες της. Κάθε δωρεά, μεγάλη ή μικρή, πιάνει τόπο και τα αποτελέσματα είναι ήδη ορατά. Κάντε κλικ εδώ: https://ymca.gr/ymca-archives-el/
